ระบบเลขฐาน: คืออะไรและการใช้งานในชีวิตประจำวัน

แชร์ต่อบทความนี้:

ระบบเลขฐานเป็นพื้นฐานสำคัญของการคำนวณและการทำงานของคอมพิวเตอร์ รวมถึงการแสดงผลข้อมูลในหลากหลายระบบ เช่น การเขียนโปรแกรม การเข้ารหัสข้อมูล และการคำนวณทางวิทยาศาสตร์ ระบบเลขฐานช่วยให้เราสามารถแทนค่าตัวเลขและข้อมูลในลักษณะที่เหมาะสมกับการใช้งาน บทความนี้จะอธิบายความหมายของระบบเลขฐานที่พบบ่อย ได้แก่ เลขฐานสอง เลขฐานแปด เลขฐานสิบ และเลขฐานสิบหก พร้อมทั้งตัวอย่างการใช้งานที่น่าสนใจ

ระบบเลขฐานคืออะไร?

ระบบเลขฐานคือการแสดงค่าตัวเลขโดยการจัดกลุ่มในแต่ละหลักตามจำนวนที่กำหนดไว้ ระบบเลขฐานมีหลายประเภทที่ใช้ตามความเหมาะสม โดยแต่ละระบบมี “ฐาน” (Base) ที่แสดงจำนวนตัวเลขที่ใช้ในระบบนั้นๆ ซึ่งจะกำหนดให้เลขในแต่ละหลักเพิ่มขึ้นไปตามค่าของฐานนั้น ตัวอย่างระบบเลขฐานที่นิยมใช้ได้แก่

  1. เลขฐานสอง (Binary)
  2. เลขฐานแปด (Octal)
  3. เลขฐานสิบ (Decimal)
  4. เลขฐานสิบหก (Hexadecimal)

ระบบเลขฐานที่พบบ่อย

1. ระบบเลขฐานสอง (Binary – ฐาน 2)

ระบบเลขฐานสองเป็นระบบที่มีเลข 2 ตัวคือ 0 และ 1 ใช้สำหรับการประมวลผลของคอมพิวเตอร์ เนื่องจากคอมพิวเตอร์ทำงานด้วยระบบดิจิทัลที่ใช้สถานะเปิดและปิดของวงจรไฟฟ้า ซึ่งสามารถแทนค่าได้ด้วยเลข 0 และ 1 เท่านั้น

ตัวอย่างการแปลงเลขฐานสิบไปเป็นเลขฐานสอง:

  • เลขฐานสิบ 5 = เลขฐานสอง 101
  • เลขฐานสิบ 10 = เลขฐานสอง 1010

การใช้งาน: ระบบเลขฐานสองใช้ในการเก็บข้อมูลและการคำนวณในคอมพิวเตอร์ รวมถึงในอุปกรณ์ดิจิทัลต่าง ๆ เช่น โทรศัพท์มือถือ และเครื่องคิดเลข

4 เหตุผลและข้อดีทำไมคอมพิวเตอร์จึงใช้เลขฐานสองในการเก็บข้อมูล

2. ระบบเลขฐานแปด (Octal – ฐาน 8)

ระบบเลขฐานแปดใช้เลข 8 ตัวคือ 0 ถึง 7 ซึ่งสามารถใช้ในบางการคำนวณหรือการเข้ารหัสข้อมูล โดยเฉพาะในด้านโปรแกรมมิ่งที่มีการแสดงข้อมูลจำนวนมากในแบบย่อ

ตัวอย่างการแปลงเลขฐานสิบไปเป็นเลขฐานแปด:

  • เลขฐานสิบ 10 = เลขฐานแปด 12
  • เลขฐานสิบ 64 = เลขฐานแปด 100

การใช้งาน: ระบบเลขฐานแปดถูกใช้งานในการเขียนโปรแกรมบางประเภท โดยเฉพาะในงานที่ต้องการแสดงข้อมูลในรูปแบบย่อ ๆ

3. ระบบเลขฐานสิบ (Decimal – ฐาน 10)

ระบบเลขฐานสิบเป็นระบบที่ใช้ในชีวิตประจำวัน โดยใช้เลข 10 ตัวคือ 0 ถึง 9 เป็นระบบที่คุ้นเคยกันดีในเรื่องการนับและการคำนวณทั่วไป

ตัวอย่างการนับเลขฐานสิบ:

  • 0, 1, 2, 3, 4, …, 9, 10, 11, …, 100 เป็นต้น

การใช้งาน: ระบบเลขฐานสิบใช้ในการคำนวณและแสดงข้อมูลทางการเงิน วิทยาศาสตร์ และการคำนวณพื้นฐานในชีวิตประจำวัน

4. ระบบเลขฐานสิบหก (Hexadecimal – ฐาน 16)

ระบบเลขฐานสิบหกใช้เลข 16 ตัวคือ 0 ถึง 9 และ A ถึง F ซึ่งเป็นระบบที่นิยมใช้ในงานคอมพิวเตอร์ โดยเฉพาะการเข้ารหัสสีในกราฟิกส์และการทำงานที่เกี่ยวข้องกับฮาร์ดแวร์คอมพิวเตอร์

ตัวอย่างการแปลงเลขฐานสิบไปเป็นเลขฐานสิบหก:

  • เลขฐานสิบ 10 = เลขฐานสิบหก A
  • เลขฐานสิบ 255 = เลขฐานสิบหก FF

การใช้งาน: ระบบเลขฐานสิบหกนิยมใช้ในการเข้ารหัสสีใน HTML และการทำงานระดับต่ำของคอมพิวเตอร์

ข้อดีของระบบเลขฐานต่าง ๆ

  • เลขฐานสอง: เหมาะสำหรับการทำงานของระบบดิจิทัลที่ใช้วงจรไฟฟ้าในคอมพิวเตอร์และอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์
  • เลขฐานแปด: ช่วยในการย่อข้อมูลให้สั้นลง เหมาะสำหรับการแสดงผลในบางกรณี
  • เลขฐานสิบ: เข้าใจง่าย ใช้ในชีวิตประจำวันและการคำนวณทั่วไป
  • เลขฐานสิบหก: เหมาะสำหรับการเข้ารหัสในระบบคอมพิวเตอร์และการแสดงผลในกรณีที่ข้อมูลมีขนาดใหญ่

เรียนพิเศษ อนุบาล – มัธยม
คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ภาษาอังกฤษ ภาษาไทย ปั้นดินเกาหลี
ท็อปวัน ด้วยประสบการณ์ทางด้านการศึกษามากกว่า 30 ปี
รายละเอียดเพิ่มเติม ค้นหาสาขาของเรา